Povodom nedavno obavljene analize KNZD-a “Povedi me kući” u nekim štampanim medijima, kao prvo ima kontradikcije između ” uznemirujućeg” broja napuštene dece i činjenice da se taj broj smanjuje.
Broj napuštene dece iz godine u godini je u blagom padu, ali ipak održava konstantnu liniju za razliku od prethodnih godina. Na osnovu podataka iz CSR-a i godišnjih izvještaja: u 2008- 61 dece, 2009- 66 dece, 2010- 52 dece, 2011- 51 dece, 2012-54 dece, 2013-52 dece.
Što se tiče zaštite napuštene dece, CSR-i koji rade u opštinskim nivoima po zakonu imaju mandat da štite interese dece tih kategorija, nudeći oblike zaštite kao što su:
– Starateljstvo;
– Privremeni porodični smeštaj;
– Privremeni smeštaj u prihvatilište za kratki boravak (SOS Dečja Sela);
– Usvajanje kao stalni oblik zaštite dece;
Za svaki prijavljeni slučaj, CSR odmah imenuje rukovodioca slučaja za dete, a od strane organa starateljstva koji deluje u okviru CSR-a se odmah postavlja zakonski staratelj koji će štititi interese deteta do obezbeđivanja stalnog alternativnog oblika zaštite deteta. (porodično spajanje ili usvajanje).
Dakle, važeće zakonodavstvo direktno imenuje Organ Starateljstva/CSR za zaštitu interesa dece i uloga MRSZ-a odnosno DSPP-a nije direktno povezana sa pitanjima koja su istaknuta u analizi KNZD-a.
Prema Analizi KNZD-a objavljenoj u ”Kosova Sot”, ‘Najveći problem ostaje smeštaj napuštene dece u odgovarajućim prihvatilištima”. U tom kontekstu želimo da razjasnimo:
Na osnovu trenutno važećih zakona i prema socijalnim politikama za zaštitu napuštene dece pružaju se gorepomenute forme zaštite. Napuštena deca mogu biti smeštena u porodičnom smeštaju kao prva alternativa ili u SOS Dečija sela. Nejasno je o kom “pravilnom ili nepravilnom” smeštaju se pretpostavlja od strane KNZD-a koji je objavljen u medijima.
Jedan drugi podatak KNZD-a koji je u suprotnosti sa realnošću je razlog što deca ostaju u klinici posle rođenja. Prema Sporazumu o Saradnji između MRSZ-a i Ministarstva Zdravstva, deca ostanu u klinici 21 dan nakon rođenja, da bi se vršili svi pregledi pre nego što se dete stavlja u alternativnom smeštaju. Prema ovom sporazumu i na osnovu preporuka odgovornog zdravstvenog (medicinskog) osoblja, deca mogu da ostanu na klinici još duže zbog potrebe za dalje zdravstveni tretman. Apsolutno je apsurdna činjenica, objavljena u medijima, da deca ostaju u klinici zbog promene sezonskih temperaturi viših ili nižih prema godišnjim dobima. Interesi deteta se zaštite u svako godišnje doba i u bilo koje vreme. S tim u vezi mogu da daju svoje objašnjenje i sami CSR-i koji su direktno nadležni. I prema monitoringu DSPP-a, koji na osnovu uloge i zakonskog mandata koji ima, dosledno prati poštovanje roka boravka dece u odgovarajućim klinikama i deca se povuku na vreme na osnovu ugovora o saradnji (MRSZ-MZ).
Ovo ne znači i ne zaključujemo da socijalne usluge koje se pružaju na opštinskom nivou su savršeno funkcionalne u oblasti socijalne i porodične zaštite, uključujući i kategoriju napuštene dece. Postojeći sistem ima prostora za poboljšanje kao u nedostatku osoblja tako i u tehničkom i logističkom aspektu. Smatramo da poboljšanje ovih pitanja će direktno uticati na poboljšanje kvaliteta u radu.
Ministarstvo na osnovu zakonskog mandata koji ima, kompetentno prati rad CSR-a, za zaštitu dece ove kategorije, kako bi se poštovale zakonske procedure i rokove. Takođe, Ministarstvo prati i rad Nevladinih Organizacija sa kojima ima sporazume saradnje. U tu svrhu, ove godine MRSZ je osnovala Jedinicu za Nadzor i Praćenje Kvaliteta Pružanja Socijalnih i Porodičnih Usluga kao u vladinom tako i u nevladinom sektoru, kao jedan mehanizam u okviru procesa izgradnje Nacionalnog Okvira regulativnog sistema Socijalnih i Porodičnih Usluga, koji ima za cilj podizanje kvaliteta socijalnih usluga na Kosovu.
Što se tiče toga što je objavljeno u medijima u vezi sa analizom KNZD-a, gde se navodi da postoje nekompletirani predmeti, zapravo nije konkretizovana za koje predmete je reč, zato, kako je već rečeno, uloga MRSZ/DSPP-a tačno i pored ostalog i u ovom aspektu, ne dozvoljava i ne toleriše tretiranje nepotpunih predmeta.
Da bi obavestili javnost dodajemo: da u okviru MRSZ/DSPP- osnovano je jedno Profesionalno Telo od sedam članova, koji se sastoji od tri stalna predstavnika DSPP-a, tri predstavnika CSR-a ( sa mandatom od 2 + 2 godine ) i jedan predstavnik NVO partnera ( sa mandatom 2 + 2 godine), koji u svom delokrugu imaju zaštitu dece. Ova profesionalno telo poznato kao Panel za Smeštaj Dece u Porodičnom Smeštaju i Usvojenje, nadzire poštovanje zakonskih procedura i rokova i poštovanje kompletiranja dokumentacije od strane CSR-a u predmetima koje priprema CSR, kao za slučajeve smeštaja u hraniteljskim porodicama i usvajanje , uključujući predmete dece i hraniteljskih i usvojiteljskih porodica. U vezi ovog aspekta, postoji pravni okvir na koji se odnose i pridržavaju sve socijalne službe zemlje, u vezi kompletiranja predmeta i potrebne dokumentacije po kriterijumima koji su potrebni za sve oblike zaštite za napuštenu decu i decu bez roditeljskog staranja.
MRSZ neprekidno, po zakonskom mandatu i prema potrebama za povećanje kvaliteta socijalnih i porodičnih usluga, pored pravnih dokumenata koji regulišu oblike zaštite za nezbrinutu decu i decu bez roditeljskog staranja, izradila je i odobrila niz minimalnih standarda za kategoriju nezbrinute dece i nalazi se u procesu usvajanja i drugih standarda.
Trenutno važeći zakoni (zakonski i podzakonski akti, minimalni profesionalni standardi) treba da se poštuju od strane sve vladinih i nevladinih organizacija koje u svom delokrugu pravnog mandata imaju zaštitu napuštene dece i dece bez roditeljskog staranja.
Uzimajući u obzir najviše interese dece, svaki oblik zaštite koji se nudi za ovu kategoriju dece, mora da se analizira, pregleda u mnogim aspektima pre nego što se pruža jednom detetu.
Što se tiče sprečavanja napuštanja dece, odgovarajući CSR-i u trenutku kada dobiju jedan slučaj, imaju obavezu da se maksimalno trude da se napuštanje deteta ne desi ili da rade na eventualnom spajanju porodice. Znači, CSR ima zakonsku obavezu i radi u tom pravcu, tako da rad CSR-a u sprovođenju spajanja porodice ne može se smatrati zakašnjenjem ili zanemarenjem.
Prema CSR-ima, može biti zakašnjenje od strane nekih nadležnih sudova do donošenja odluke o smeštaju deteta u pred-usvojiteljskom ili usvojiteljskom periodu, međutim ovo je mandat sudova, koji su nezavisni i imaju pravo da zahtevaju od svojih klijenata dodatnu dokumentciju ili druge razloge koji mogu stvoriti uslovno kažemo “kašnjenje” u procesu.
Što se tiče sprečavanja neželjenih i neplaniranih trudnoća, ovo je jedan element o kojim se može raspravljati i preporučiti promovisanje međuinstitucionalne saradnje odgovarajućih institucija ( MZ, MONT, MPMS itd ).
U cilju zaštite napuštene dece i dece bez roditeljskog staranja, MRSZ je izgradio partnerstvo sa mnogim Nevladinim Organizacijama, mnoge od kojih su deo KNZD-a, i smatramo da smo realizovali jednu saradnju sa zajedničkim ulogama i odgovornostima, koliko uspešnim kao i neophodnim za poboljšanje, uvek u najboljoj nameri, za ispunjavanje domaćih i međunarodnih odredbi iz oblasti zaštite najviših interesa dece bez roditeljskog staranja.
Zahvaljujemo se KNZD-u i svim partnerskim NVO-ima za njihov rad, istraživanja i analize ove vrste, smatrajući ih dobronamernim. Takođe pozivamo ih za dalju saradnju u ispunjavanju svojih obaveza iz međusobnih sporazuma o saradnji koji smo izgradili u polju zaštite dece bez roditeljskog staranja i napuštene dece.